Andrzej Tadeusz Szczepkowski był wybitną postacią w polskim świecie sztuki, zarówno jako aktor, jak i pedagog. Urodził się 26 kwietnia 1923 roku w Suchej Beskidzkiej, a jego życie artystyczne miało znaczący wpływ na rozwój polskiego teatru i filmu.
Nie tylko występował w renomowanych produkcjach teatralnych i filmowych, lecz również pełnił ważne funkcje w organizacjach artystycznych. W latach 1981–1982 piastował urząd prezesa Związku Artystów Scen Polskich, co podkreśla jego zaangażowanie w sprawy środowiska artystycznego. Zmarł 31 stycznia 1997 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo twórcze.
Również zasłynął jako senator I kadencji, co dodatkowo świadczy o jego aktywności poza sceną.
Życiorys
Andrzej Szczepkowski był synem Michała Szczepkowskiego oraz Heleny, z domu Recht, która wywodziła się z niemieckiej rodziny. Swoją edukację rozpoczął w 1938 roku, zdając małą maturę w V Państwowym Gimnazjum i Liceum typu humanistycznego w Krakowie. Następnie, w związku z przeniesieniem służbowym ojca, rozpoczął naukę w IV Liceum Neoklasycznym im. Jana Długosza we Lwowie, które ukończył zdobijając maturę w 1940 roku, już pod radziecką okupacją.
Podczas niemieckiej okupacji Andrzej Szczepkowski pracował przy hodowli wszy jako strzykacz w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami we Lwowie. Działalność akademicką kontynuował w 1945 roku, gdy ukończył Studium Teatralne przy Starym Teatrze w Krakowie. W swojej karierze aktorskiej miał okazję współpracować z teatrami w miastach takich jak Kraków, Poznań, Katowice i Warszawa.
W trakcie wydarzeń sierpniowych w 1980 roku przyłączył się do apelu 64 naukowców, literatów oraz publicystów, który był skierowany do władz komunistycznych i wzywał do podjęcia dialogu ze strajkującymi robotnikami. W latach 1989–1991 sprawował mandat senatora I kadencji Senatu, wybierając się z ramienia Komitetu Obywatelskiego, reprezentując województwo chełmskie, a także dołączając do klubu parlamentarnego Unii Demokratycznej.
Andrzej Szczepkowski był również znanym autorem zabawnych wierszowanych epitafiów dla żyjących. Jego najpopularniejszy utwór odnosił się do Jana Alfreda Szczepańskiego, w którym przeczytać można było: „Tu leży Jaszcz. Przechodniu – naszcz!”. Po śmierci spoczął na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 172/2/5.
Odznaczenia
Andrzej Szczepkowski jest osobą, której osiągnięcia i zasługi w historii Polski zasługują na szczególne wyróżnienie. W trakcie swojej drogi życiowej otrzymał wiele ważnych odznaczeń, które świadczą o jego poświęceniu i zaangażowaniu w sprawy narodowe.
- krzyż komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1966 roku,
- złoty krzyż zasługi, otrzymany w 1954 roku,
- medal 30-lecia Polski Ludowej, nadany w 1974 roku,
- medal 10-lecia Polski Ludowej, przyznany w 1955 roku.
Życie prywatne
Andrzej Szczepkowski był osobą blisko związaną z rodziną Parandowskich. Był zięciem Jana Parandowskiego oraz mężem Romy, z domu Parandowskiej.
W jego życiu znaczącą rolę odgrywała także jego córka, Joanna Szczepkowska, która z pewnością kontynuowała rodzinną tradycję twórczą. Andrzej był także dziadkiem trzech wnuczek: Marii Konarowskiej, Hanny Konarowskiej oraz pozostającej w cieniu najmłodszej.
Filmografia
Aktor
Andrzej Szczepkowski, uznawany za jednego z wybitniejszych polskich aktorów, wystąpił w wielu wspaniałych produkcjach filmowych i telewizyjnych. Jego kariera sięga lat 50. XX wieku, gdy po raz pierwszy zagościł na ekranach w filmie z 1951 roku zatytułowanym „Zwycięska droga”, gdzie zadebiutował jako lektor.
W latach 60. Szczepkowski pojawił się w produkcjach takich jak „Pan Wołodyjowski” (1969) oraz „Piekło i niebo” (1966), gdzie zagrał różne role, w tym biskupa Lanckorońskiego oraz Franciszka. Jego zdolności aktorskie miały okazję się zaprezentować w licznych filmach, takich jak:
- Był taki prezydent (1996) jako lektor,
- Awantura o Basię (1995) w roli Antoniego Walickiego,
- Ucznia diabła (1995) jako generał Burgoyne,
- Powrót Arsène’a Lupin (1993) w roli hrabiego Kotowskiego,
- Życie za życie. Maksymilian Kolbe (1991) jako Górecki.
W swojej karierze, obejmującej dziesiątki produkcji, Szczepkowski zadziwiał widzów swoim talentem oraz umiejętnością przeistaczania się w kolejnych odgrywanych bohaterów.
Głos
W życiu artystycznym Andrzeja Szczepkowskiego istotną rolę odgrywała także jego praca jako narratora. Jego piękny głos wzbogacił wiele produkcji, w tym książkę mówioną „Dzieci Arbatu” wydaną w 1989 roku. W 1985 roku użyczył swojego głosu w „Kubusiu Puchatku”, który ukazał się na kasecie wydanej przez Polskie Nagrania.
Dodatkowo, Szczepkowski narrował „Chatkę Puchatka” (1986), w której jego charyzmatyczny styl wprowadzał doświadczającego słuchacza w magiczny świat baśni.
Przypisy
- a b Andrzej Szczepkowski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 21.03.2024 r.] .
- Apel (64 intelektualistów wraz z załączonym suplementem zawierającym nazwiska sygnatariuszy apelu). karta.org.pl. [dostęp 26.09.2020 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: Andrzej Szczepkowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 19.12.2019 r].
- Alfabetyczny wykaz osób zatrudnionych w instytucie prof. Rudolfa Weigla i zawody niektórych z nich po II wojnie światowej. lwow.home.pl. [dostęp 23.12.2009 r.]
- Anna Bikont, Joanna Szczęsna: Epitafia, czyli uroki roztaczane przez niektóre zwłoki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998, s. 15, 78–85.
- M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400.
- M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564.
Oceń: Andrzej Szczepkowski