Już w 1862 roku w Pradze powołano Zrzeszenie Gimnastyczne „Sokół”. Idee szybko rozlały się na tereny ówczesnych Czech, Moraw i Słowacji. Pięć lat później, we Lwowie powstało towarzystwo gimnastyczne, wzorowane na czeskim „Sokole”. W 1869 roku ustalono nazwę: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Od tego czasu zaczęły masowo powstawać ogniwa terenowe.

Kiedy powstało gniazdo „Sokoła” w Suchej? Niektóre źródła podają rok 1870  lecz brakuje tego potwierdzenia w oficjalnych dokumentach. Warto zaznaczyć, że to byłaby nieco wczesna data (Sokół w Wadowicach powstał w 1887 roku, a w Jordanowie w 1896 roku), Bardziej prawdopodobną datą założenia jest 1905 rok (data poświęcenia sztandaru) lub 1906 rok (tak twierdzi sprawozdanie). Wszystkie źródła się zgodne w jednym - Założycielem TG „Sokół” był Jan Gawlik, znany doktor.

Suski „Sokół”, podobnie jak inne tego typu organizacje zajmował się krzewieniem aktywności fizycznej wśród dzieci, młodzieży jak i dorosłych. Organizowano pokazy gimnastyczne, zloty, przemarsze. Dbano również o podtrzymywanie jedności i tożsamości narodowej Polaków, zamieszkującej Galicję. Ważną gałęzią działalności była także kultura i oświata – odbywały się amatorskie spektakle teatralne i wieczory poezji.

Jak funkcjonowało suskie gniazdo „Sokoła” w 1908 roku? Zachowało się sprawozdanie z działalności z tego roku, opublikowane w czasopiśmie „Przegląd Sokoli”. Według źródła, prezesem był Jan Gawlik. Wiceprezesami byłi Józef Janes i Karol Spanbauer. Funkcję sekretarza pełnił Michał Szybalski, skarbnika Edmund Borzecki a gospodarza Aleksander Błażewski. Byli też członkowie wydziału z naczelnikiem.

Według danych w 1908 roku Towarzystwo miało 140 członków. Warto dodać, że w tamtym czasie miasto miało ok. 4,5 tysiąca mieszkańców.

Działalność suskiego gniazda "Sokoła" w 1908 roku.

Poza Suchą członkowie „Sokoła” brali udział w ćwiczeniach w Makowie, Wadowicach, Skawinie, Nowym Targu oraz Jaworznie. Latem odbyła się wycieczka na Babią Górę oraz okręgowa wycieczka również na Babią Górę, lecz z powodu złej pogody nie doszła do skutku. Suski „Sokół” w dniu 20 września 1908 roku wystawił pluton umundurowany na pogrzeb A. Pawluszkiewicza – posła do Rady Państwa oraz Burmistrza Suchej.

Problemem suskiego „Sokoła” był brak Sokolni czyli hali, w której mogliby ćwiczyć lub organizować spektakle teatralne i wieczory poezji. – Przez cały rok główną intecyą Wydziału było uzyskać plac, na którym możnaby rozpocząć budowę sokolni. W tym celu, w czerwcu 1908 roku udała się deputacya do hr. Branickiego z prośbą o plac, gdy jednak plac wyznaczony przez administracyę nie wydał się Wydziałowi odpowiednim, uprosił Wydział Prezesa okręgowego inżyniera Władysława Turskiego aby grunt ten obejrzał i wydał opinię jako rzeczoznawca. Druh Turski przy lustracyi Gniazda dnia 25. Listopada 1908 stanowczo odradził przyjęcia wyznaczonego placu, natomiast zaleciał plac inny, poprzednio przez administracyę dóbr wskazany jako odpowiedni, wobec czego Wydział zwrócił się do hr. Branickiego listownie z prośbą o udzielenie tego placu pod budowę sokolni. Na podanie to dotychczas Wydział nie ma żadnej odpowiedzi – czytamy w sprawozdaniu.

Ile osób ćwiczyło w suskim gnieździe „Sokoła”? Według sprawozdania było 25 druhów, którzy ćwiczyli dwa razy w tygodniu po 3 godziny, 10 druhen, które ćwiczyły dwa razy w tygodniu po 1,5 godziny, Uczennice Towarzystwa w przeciętnej liczbie 26, które ćwiczyły również dwa razy w tygodniu po 2,5 godziny oraz Uczniowie w średniej liczbie 30, którzy ćwiczyli cztery razy w tygodniu po 2 godziny.

Zdjęcie: Dzięki uprzejmości Sucha Beskidzka Dawniej