Kazimierz Jancarz, urodzony 9 grudnia 1947 roku w Suchej Beskidzkiej, był osobą, która pozostawiła wyraźny ślad w polskiej historii współczesnej. Zmarł 25 marca 1993 roku w Luborzycy, a jego życie było głęboko związane z działalnością na rzecz opozycji w okresie PRL.
Jancarz był polskim księdzem katolickim, który nie tylko pełnił rolę duchowną, ale również angażował się w ruchy społeczne, które dążyły do zmiany w obliczu ówczesnego reżimu.
Młodość
Kazimierz Jancarz swoją przygodę edukacyjną rozpoczął w Suchej Beskidzkiej, gdzie ukończył szkołę podstawową. Następnie, w latach 1961–1966, kształcił się w Technikum Kolejowym znajdującym się w Krakowie. W 1972 roku z sukcesem zakończył naukę w Wyższym Seminarium Duchownym w Krakowie. Inspirując się jego drogą, dwóch jego braci również poszło w ślady Kazimierza. Ks. Marian Jancarz, jako duszpasterz, objął stanowisko proboszcza w katedrze katolickiej w Sztokholmie, a ks. Janusz Jancarz dzisiaj pełni rolę proboszcza w parafii na Florydzie.
W późniejszym okresie ks. Kazimierz pełnił funkcję wikariusza w kilku miejscowościach: Pisarzowicach, Andrychowie, Oświęcimiu oraz Niepołomicach. Od 1978 roku pracował w parafii św. Maksymiliana Marii Kolbego z siedzibą w Mistrzejowicach. Po przybyciu do tej parafii, zainicjował działalność Konfraterni Akademickiej, która stała się miejscem wspólnego działania dla studentów oraz pracowników naukowych krakowskich uczelni. Działalność ta uzyskała osobowość prawną oraz statut, który regulował jej cele i zasady funkcjonowania.
Po ogłoszeniu stanu wojennego
Po wprowadzeniu stanu wojennego ks. Kazimierz Jancarz podjął działania jako duszpasterz robotników. W roku 1982, w ramach solidaryzowania się z głodującymi internowanymi w Załężu, dziewięciu mężczyzn z mistrzejowickiej parafii zainicjowało głodówkę. Z biegiem czasu, do tej akcji przyłączały się kolejne osoby, a liczba uczestników w nabożeństwach znacznie wzrosła. Wobec tego, ks. Kazimierz postanowił powołać Duszpasterstwo Ludzi Pracy, które miało na celu wspieranie osób represjonowanych oraz poszkodowanych w wyniku wydarzeń politycznych. Po zwolnieniu większości internowanych z Załęża, kontynuowano modlitwy i organizowano wspólne spotkania.
Czwartkowe msze za Ojczyznę
W ten sposób zrodziła się idea czwartkowych mszy świętych za Ojczyznę, które prowadził ks. Kazimierz Jancarz. Gromadziły one tysiące wiernych z Nowej Huty, Krakowa, a nawet z innych części Polski. Nabożeństwa te przyciągnęły wielu znakomitych gości, w tym ks. bp. Ignacego Tokarczuka – ordynariusza przemyskiego, ks. Jerzego Popiełuszkę, a także ks. Edwarda Frankowskiego ze Stalowej Woli oraz duchownych, takich jak Henryk Jankowski z Gdańska i Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Celem tych mszy oraz działalności Duszpasterstwa Ludzi Pracy było umocnienie robotników w etyce pracy, poczuciu solidarności oraz patriotyzmu. Ksiądz Kazimierz był nadto nieustannie monitorowany przez Służbę Bezpieczeństwa, która wykorzystywała tajnych współpracowników w jego otoczeniu, by zdyskredytować go w oczach wiernych.
Duszpasterstwo mistrzejowickie
Mistrzejowickie duszpasterstwo organizowało wiele wydarzeń kulturalnych takich jak wieczory poetyckie, festiwale piosenki religijnej „Sacrosong”, oraz występy zespołów muzycznych i teatralnych, takich jak „Grupa pod Budą” czy Teatr Ósmego Dnia. Regularnie organizowano również wystawy malarstwa, grafiki i fotografii. Dodatkowo, w duszpasterstwie działała księgarnia wydawnictw niezależnych oraz Niezależna Telewizja Mistrzejowice, która dokumentowała ważne wydarzenia, takie jak strajki w Nowej Hucie. W roku 1983 powstały trzy nowe konfraternie, które miały na celu wspieranie różnych grup społecznych: Robotnicza, Samarytańska oraz Nauczycielska, oferująca korepetycje dla dzieci. W działania te zaangażowani byli między innymi: ks. prałat Mikołaj Kuczkowski, Lech Wałęsa, Stefan Bratkowski, Andrzej Wajda, Tadeusz Mazowiecki, Jacek Fedorowicz, Zbigniew Romaszewski, Karol Modzelewski oraz Adam Macedoński.
Dom Rekolekcyjny i Uniwersytet Robotniczy
Na początku lat 80. ks. Jancarz wraz z innymi duchownymi zainicjował budowę domu rekolekcyjnego w Groniu na Piekarzówce. Budynek ten, który istnieje do dzisiaj, służy młodzieży uczestniczącej w oazowych dniach skupienia i rekolekcjach. W 1983 roku, wspólnie z Janem Franczykiem, założył Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy im. kardynała Stefana Wyszyńskiego, który działał do roku 1987, kształcąc robotników w duchu chrześcijańskim i społecznym.
Wikariat Solidarności z Potrzebującymi
Po tragicznym zdarzeniu w Hucie im. Lenina, kiedy to wiele osób ucierpiało, ks. Kazimierz powołał Wikariat Solidarności z Potrzebującymi. Jego działania skupiały się na udzielaniu pomocy materialnej poszkodowanym oraz bezrobotnym. Organizowano transporty żywności i odzieży dla osób potrzebujących oraz prowadzono ewidencję ludzi, którzy ucierpieli podczas strajku. Kulminacją działalności ks. Kazimierza Jancarza oraz Duszpasterstwa była Międzynarodowa Konferencja Praw Człowieka, która miała miejsce w parafii św. Maksymiliana.
Po 1989
W 1989 roku, ks. Kazimierz Jancarz objął stanowisko proboszcza w malowniczej miejscowości Luborzyca, znajdującej się w pobliżu Krakowa. Jego charyzmatyczne podejście do duszpasterstwa pozwoliło na zrealizowanie wielu znaczących inicjatyw. Wśród nich warto wymienić założenie Parafialnego Gimnazjum Gospodarczego, które miało na celu dostarczenie lokalnej młodzieży odpowiednich kwalifikacji zawodowych.
W Luborzycy zorganizował również drukarnię, która stała się istotnym narzędziem w propagowaniu informacji w regionie. Dzięki jego działalności zaczęło ukazywać się też pismo lokalne pod nazwą „Krzyż Luborzycki”, a także program radiowy, co znacząco wpłynęło na życie mieszkańców.
Oprócz tych projektów, ks. Jancarz zrealizował budowę warsztatów, zarówno stolarskiego, jak i samochodowego, co przyczyniło się do zwiększenia zatrudnienia wśród osób bezrobotnych. W górach stworzył ośrodek wakacyjny, który oferował dzieciom z rodzin dotkniętych bezrobociem możliwość spędzenia czasu w zdrowym i przyjaznym otoczeniu.
W 1993 roku, w Luborzycy, ukazał się także Parafialny śpiewnik liturgiczny, który jest jednym z dowodów jego zaangażowania w życie religijne wspólnoty.
Niestety, ks. Kazimierz Jancarz zmarł nagle 25 marca 1993 roku w wieku 46 lat. Jego pogrzeb, który odbył się w Makowie Podhalańskim, zgromadził liczne grono osób, w tym wybitnych przedstawicieli świata polityki, na czele z ks. kard. Franciszkiem Macharskim, który koncelebrował mszę świętą. Uczestnicy ceremonii, wśród których byli wojewoda Tadeusz Piekarz oraz licznie przybyli mieszkańcy, odśpiewali na zakończenie utwór „Ojczyzno ma…”, tradycyjnie wykonywany podczas czwartkowych mszy za Ojczyznę.
W uznaniu jego zasług, pośmiertnie odznaczono go Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w 2008 roku, co stanowi dowód na to, jak wielki wpływ wywarł na lokalną społeczność oraz na życie religijne w regionie.
Upamiętnienia
Od 10 listopada 2006 roku, jego pamięć jest honorowana w Szkoła Podstawowa nr 85, która znajduje się na os. Złotego Wieku. To wyjątkowe miejsce edukacyjne nosi imię zmarłego kapłana.
Oprócz tego, ulica łącząca Srebrnych Orłów z Franciszka Bohomolca nosi jego nazwisko, co jest symbolicznym gestem upamiętnienia jego zasług dla społeczności lokalnej.
W Mistrzejowicach znajdują się także inne formy hołdu, w tym obelisk na skwerze przy kościele pw. Maksymiliana Kolbe, który został odsłonięty w 2005 roku. Kolejnym miejscem pamięci jest tablica pamiątkowa w dolnym kościele, jak również tablica pamiątkowa umieszczona na cmentarzu w Makowie Podhalańskim, która jest dowodem wdzięczności za jego wkład w życie ludzi.
Ostatnim ważnym upamiętnieniem jest tablica pamiątkowa, która została umieszczona na frontonie plebanii w Luborzycy, odsłonięta 2 kwietnia 2023 roku, co świadczy o ciągłej pamięci o ks. Kazimierzu Jancarzu w sercach mieszkańców.
Przypisy
- ks. Kazimierz Jancarz – Parafia pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego [online] [dostęp 02.04.2023 r.]
- Szlakami Solidarności w Małopolsce [online], archiwum-solidarnosc-malopolska.pl [dostęp 02.04.2023 r.]
- Ksiądz Kazimierz Jancarz - kapelan "Solidarności" - artykuł zamieszczony w "Naszym Dzienniku", 25-26.11.2006 r. [online], mtrojnar.rzeszow.opoka.org.pl [dostęp 02.04.2023 r.]
- Patron Szkoły | Szkoła Podstawowa nr 85 [online] [dostęp 02.04.2023 r.]
- Instytut Pamięci Narodowej-I.P.N. Kraków, W Luborzycy uczczono pamięć ks. Kazimierza Jancarza [online], Instytut Pamięci Narodowej - Kraków [dostęp 02.04.2023 r.]
- Kościół po szwedzku: rozmowa z ks. Marianem Jancarzem. „Gość Niedzielny”, 2010.
- Z ludu wzięty, dla ludu ustanowiony. milosierdzie.stargard.pl. [dostęp 05.08.2011 r.]
- M.P. z 2009 r. nr 3, poz. 15
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Wilhelm Gaczek | Jan Humpola | Stanisław Semik | Zdzisław SochackiOceń: Kazimierz Jancarz